RÓD DENHOFFÓW
Denhoffowie byli starym rodem niemieckim – pochodzili z Westfalii.
Przedstawiciele rodu już w XII wieku w Inflantach
Jako Kawalerowie Mieczowi z poganami walczyli,
Potem w zakonie krzyżackim o Pomorze Gdańskie przeciwko Polsce byli.
W XVI wieku Inflanty już do Rzeczypospolitej należały
I trzej bracia: Kacper, Gerard i Ernest tutaj się zatrzymali.
Za propagowanie katolicyzmu uzyskali tytuły hrabiowskie,
Dla naszego kraju ciężko pracowali, zaszczyty i majątki sute otrzymali.
Gdy Szwedzi zajęli Inflanty, bracia do Polski wrócili
I tu ponownie godności i dobra od króla dostali.
W 1620 roku Kacper Denhoff żeni się z córką wojewody sieradzkiego –
Aleksandrą Koniecpolską, siostrą przyszłego hetmana koronnego.
W posagu Kacper otrzymuje starostwo wieluńskie i radomszczańskie.
Właśnie tutaj jest nasza Kruszyna – otoczona ogromnymi lasami
I tu się odbywały słynne królewskie polowania,
Ale to już znamy z innego opowiadania.
W roku 1633 Kacper jest komisarzem króla do spraw ceł gdańskich,
A po swym teściu zostaje wojewodą sieradzkim.
Cztery lata później godność księcia wraz z potomstwem otrzymuje -
Za zasługi dla kościoła katolickiego Państwo Rzymskie ten tytuł mu przyznaje.
Roku 1638 Denhoff senatorem – rezydentem zostaje
I brat Kacpra, Gerard też karierę wielką robi:
Trzy lata wcześniej został wojewodą pomorskim,
A wkrótce będzie przewodniczącym Komisji Morskiej.
Kacper Denhoff własny dwór także posiadał w Warszawie
I tam w roku 1645 nagle umiera, a jego żona sześć lat później.
Małżeństwo Denhoffów osierociło dzieci czworo: córkę i trzech synów.
Dwaj synowie zmarli bardzo młodo, trzeci został opatem - wstąpił do zakonu.
Jeden z potomków Kacpra Denhoffa
Odziedziczył posiadłość rodową w Ujeździe
Koło Tomaszowa Mazowieckiego, którą również Kacper wybudował
Po odwrocie z Inflantów - pałac piękny się zachował.
Pałac się znajdował dokładnie w połowie drogi
Między Kruszyną a Warszawą i dotrwał do połowy XVIII wieku.
Z rodu Denhoffów ostatnią dziedziczką w Ujeździe Apolonia była
I tę posiadłość w posagu mężowi wnosiła.
Tomasz Ostrowski – kasztelan czerski wybudował nowy dwór drewniany,
Ale już na ruinach pałacu Denhoffów.
Tutaj gościł króla pruskiego w końcu XVIII wieku,
I właśnie z tego gniazda pochodził Jan Kazimierz – wnuk Kacpra.
W 1686 roku Jan Kazimierz otrzymuje godność kardynała -
Po zwycięstwie Jana III Sobieskiego pod Wiedniem do Rzymu jest oddelegowany.
Zawozi papieżowi Innocentemu XI zdobytą chorągiew Kara Mustafy.
Z tej wyprawy już nie wraca, tam zostaje pochowany.
W roku 1696 wnuk Kacpra – Jerzy Albrecht Denhoff
Dokonuje ceremonii konsekracji kościoła w Kruszynie.
A cztery lata później zostaje biskupem krakowskim,
Bo solidnie był wykształcony w Rzymie.
Wszyscy znamy Jasną Górę w Częstochowie,
Lecz o pewnych tajemnicach nikt nam nie opowie.
Tu został zbudowany prywatny grobowiec -
Rodziny Denhoffów mauzoleum rodowe.
W nawie bazyliki tuż za kruchtą po prawej stronie
Jest Kaplica św. Pawła I-go Pustelnika
Zwana też Kaplicą Denhoffów. A tymczasem
Jest trudno dostępnym architektonicznym rarytasem.
W czasie zjazdu magnackiego na Jasną Górę
W 1644 roku Kacper Denhoff ten dar ufundował
I poświęcił patronowi zakonu paulinów
Jako wotum za swój powrót do zdrowia.
Jednak już po roku rozpoczęcia budowy kaplicy
Książę Denhoff umiera i początkowo zostaje pochowany
W drewnianym kościele w Kruszynie,
A dalsza budowa kaplicy jego synów nie ominie.
Stanisław był starostą wieluńskim, a Zygmunt – sokalskim.
Mieli nawał przeróżnych obowiązków,
Wobec tego główny ciężar dalszej budowy
Spadł na wdowę po Kacprze – Aleksandrę z Koniecpolskich.
W 1651 roku Aleksandra zmarła, ale kaplicę wcześniej postawić zdążyła
I czarnym marmurem ją wykończyła.
Do uroczystego pogrzebu swego męża doprowadziła,
Którego ciało z Kruszyny na Jasną Górę sprowadziła.
W tym samym roku co Aleksandra
Umiera także jej synowa – żona Zygmunta -
Anna Teresa z Ossolińskich, porodu nie przeżyła.
Uroczyście została pochowana i obok teściów spoczęła.
Dalszą budowę kaplicy przejmuje najstarszy syn, Stanisław
I mając zaledwie 32 lata, w roku 1653 umiera.
Toż to chyba jakieś potworne fatum
Tak młode życia im wszystkim zabiera.
I znowu budowa spada na kobietę – wdowę po Stanisławie -
Annę Eufemię z Radziwiłłów. Ona spadkobierczynią była
Wiekowych tradycji wznoszenia siedzib okazałych.
Roboty kamieniarskie zakończyła, do nakrycia kaplicy kopułą doprowadziła.
Zakończenie budowy kaplicy opóźnia oblężenie klasztoru
Przez najazd szwedzki, a w 1664 roku umiera Anna Eufemia.
Paulini o pomoc proszą najmłodszego syna Kacpra:
Aleksander był opatem Cystersów w Jędrzejowie i w 1676 kończy budowę.
Kaplica wreszcie po tylu latach została ukończona,
Budowę prowadzili krakowscy budowniczowie.
Piękna zewnętrzna elewacja, sklepienie barokowe,
A ściany z czarnego marmuru wydobytego pod Krakowem.
Lecz kilka lat później na Jasnej Górze wybucha groźny pożar,
Ogień niszczy drewnianą wieżę i wystrój bazyliki.
Kaplica Denhoffów najmniej ucierpiała
A odbudował ją wnuk Kacpra – Zygmunt Wiktor i znów była wspaniała.
W 1694 roku umiera Zygmunt i zostaje uroczyście pochowany
Obok swoich przodków w krypcie pod kaplicą św. Pawła Pustelnika.
A w roku 1702 na Jasnej Górze dołącza do nich Jerzy Albrecht -
Był duchownym i drugim wnukiem Kacpra – ostatnim ze wspaniałego rodu.
Spoczywający na Jasnej Górze Kacper posiada
Monochromatyczny, okazały portret trumienny.
Jego żony Aleksandry, pochowanej obok niego –
W Wieluniu jest całej jej postaci duży obraz olejny.
Portret został namalowany w 1632 roku,
Jest w kościele klasztornym sióstr Bernardynek.
Klasztor ufundowała teściowa Kacpra, Anna ze Sroczyckich,
Lecz w roku 1864 klasztor uległ kasacji.
Tu na tej ziemi tak ciężko pracujemy
Zdobywamy majątki, godności i zaszczyty.
Lecz po tamtej stronie, gdy Bóg nas powoła,
Jesteśmy niczym, małą garstką popiołu.
Nadmienię tylko że w naszej Kruszynie jest bardzo stary cmentarz,
Stare nagrobki serca ujmują, by głowy nad nimi pochylić.
Tylko to miejsce wiecznego spoczynku jest troszkę zaniedbane,
Więc przyczyńmy się do tego, by było bardziej pielęgnowane.